Osobliwości Sandomierza SALVE REGINA
Wzgórza: Salve Regina i Żmigród należą do Osobliwości Geologicznych starożytnego Sandomierza, miasta o tysiącletniej historii. O górze Salve Regina krążą wśród ludnoci Sandomierskiej różne opowiadania i legendy, napisał ks wielce zasłużony dla naszego miasta. Józef Rokoszny (1870-1931) w książce pt. "Pamiątki Sandomierza - Ludzie i rzeczy", wydanej w Warszawie w 1913 roku.
Autor dodał, że powszechnie nazwy góry łączy się z napadami Tatarów (XIII w.) i okrutnem wymordowaniu Ojców Dominikanów. Przytoczył Także poniższy wiersz:
SALVE REGINA
Stary Sandomierz swe Liczne pamiątki
Nie tylko w gmachach i kościołach chowa
Są przeróżne zakątki Poza miastem
Co mówią o przeszłości wielkie słowa
Są tu wąwozy, wzgórza i doliny
Są pola kośćmi polskiemi usiane
Na krórych rosną zboża i łubiny
Ręką rolnika dość skrzętnie zasiane
Wśród owych pól stoi samotnica
Góra okrągła jak wielka mogiła
Jakaś dziwna wieje zen tęsknica
Choc jest dla oka powabna i miła
H.Ch.
Nazwa opisywanej góry jest zapożyczona od poczatku jednej z najstarszych (XI w.) antyfon łacińskich ku czci Matki Boskiej: Salve Regina, Mater Misericordiae Vita Dulcedo et spes nostra salve ... co przekłada się na: Witaj Królowo, Matko Miłosierdzia, Życie słodyczy i nadziejo nasza witaj! Sandomierz i Ziemia Sandomierska kryją Liczne zagadki SWOICH dziejów, odsłaniając swoją przeszłość archeologicznym badaniom dzięki, a takze przypadkom i zwykłym. Dr Józef Żurowski (1892-1936), konserwator zabytków przedhistorycznych, pracujący na uniwersytecie Jagiellońskim, w szkicu pt. "Rzut oka na badania archeologiczne w Sandomierskiem ostatnich lat", zamieszczonym w wydawnictwie jubileuszowym im PUR. Stanisława Konarskiego - Sandomierz 1933, napisał m.in.: w r. 1926 Państwowe Muzeum Archeologiczne rozpoczęło planowe i systematyczne badania w Złotej (koło Sandomierza-pz) przez 20 miesięcy - do roku 1930. Badania w Złotej doprowadziły do Niezwykle ciekawych odkryć i znalezisk z okresu 2500-2000 pne roku. - Nazwano je "Kultura Złocką". Warunki, ktoré sprzyjały osadnictwu wówczas na terenie Sandomierszczyzny trwały jeszcze w pierwszych ne wiekach. o czym świadczą znalezione ślady osady w Strochcicach i na polach Krakówki - przedmieścia Sandomierza. Ciałopalny Wspaniały grób z I wieku ne. odkrył przypadkowo, w roku 1928, rolnik Tomaszem Lipcem, pracując na Polu Antoniego Steca, ktoré przylegało do Kopca Salve Regina. Grob dziesięć zbadał Leon Wilkowski (1874-1948) - kustosz Muzeum Krajoznawczego PTK w Sandomierzu, konsultując się z dr. Żurowskim. Zawartość grobu, m.in.: brązowa popielnica (urna), miecz, dwa ostrza do Dzid, Ostroga, ozdoby stroju, gliniane naczynia itd.. Obecnie znajdują się w zbiorach Muzeum Okręgowego w Sandomierzu. Leon Wilkoński napisał artykuł pt. "Ciałopalny grób z okresu wczesnorzymskiego z Krakówki pod Sandomierzem", ktory przedstawił na posiedzeniu Komisji Antropologii i Prehistorii w dniu Polskiej Akademii Umiejętności 16 kwietnia 1931 r. w Krakowie. Praca ta Została opublikowana w "Wiadomościach archeologicznych" Tom XV z 1938 r. Pochodzenie wzgórza Salve Regina, podobnie jak Żmigrodu w Sandomierzu jest ciągle wyjaśnioną zagadka nie do końca! Profesor Andrzej Buko, archeolog z Uniwersytetu Warszawskiego, ktory przez 17 lat mieszkał w naszym mieście i pracował nad badaniem pradziejów Sandomierza, w wydanej w 1998 r. w książce pt. "Początki Sandomierza" napisał: Wzgórze Salve Regina nie zostało usypane co prawda, jak to Stwierdzono, w przypadku Kopca Krakusa, ma jednak celowo uformowane boki. Wzgórze pełniło funkcje w kultową w czasach plemiennych. Jego położenie Pomiędzy Sandomierskim skupiskiem Złockim osadniczym charakterystyczne jest. Lokalna nazwa miejsca, na którym stoi kopiec jest określana jako "Kąty", co zdaniem prof. Jerzego Gąssowskiego (odkrywcy sandomierskich szachów - PZ) Może mieć związek z pogańską nazwa kultu - "kęciny". Wzgórze-kopiec Salve Regina na nieregularny graniastosłup o średnicy podstawy wynoszącej ok. 40 mi wysokości do 11 m, wyraźnie odcinający się od podłoża. Na szczycie Salve Reginy, skąd roztacza się piękny i rozległy widok na doline Wisły i okoliczne sady i domy, Sto Pięćdziesiąt lat temu ustawiono kamienna figura świadczącą o maryjnym kulcie ówczesnych mieszkańców. Od niepamiętnych czasów na tym wzgórzu odbywały się modły i nabożeństwa Maryjne, Zwłaszcza w miesiącu maju. Nawiązując do 150 rocznicy ufundowania figury na szczycie Salve Reginy z Inicjatywy katedralnego proboszcza ks. Bogusława Piekuta Mieszkańców i z okolic ulicy Salve Regina, 2 lipca 2006 r. Została odprawiona na tym wzniesieniu historycznym, Uroczysta Msza Święta - zapewne pierwszy raz w jej dziejach! Msze odprawił bp Marian Zimałek, wraz z ks. Bogusławem Piekutem, ks. Andrzejem Rusakiem - opiekunem zabytków sakralnych diecezjalnym oraz art dwoma wikariuszami. Liturgia, Która zakończyła się przy zachodzącym słońcu była dla ok. 150 jej niezapomnianym uczestników przeżyciem estetycznym i duchowym.