Wielki Tydzień i Triduum Paschalne to najważniejsze dni w roku. To czas towarzyszenia zdradzonemu i umierającemu Jezusowi, aby wraz z nim dojść do Zmartwychwstania. Same święta Wielkanocne, bez głębokiego przeżycia poprzedzających je dni męki, nie mają swojej wymowy, tracą swój głęboki sens, nie stają się dla nas czasem przejścia ze śmierci do życia.

 

Dniami szczególnymi Wielkiego Tygodnia są:

 

 Wielki Czwartek (Ostatnia Wieczerza), W tym dniu sprawowana jest rano tylko jedna ofiara eucharystyczna, Msza Krzyżma świętego, celebrowana w kościele katedralnym przez biskupa i prezbiterów danej diecezji. Podczas tej mszy świętej biskup błogosławi oleje chorych i katechumenów oraz konsekruje święte krzyżmo (olej zmieszany z balsemem, stosowany do namaszczeń m.in. przy bierzmowaniu, poświęceniu kościoła, święceniach kapłańskich). Kapłani zabierają nowe oleje do swoich parafii, stare zaś się spala. Msza Krzyżma kończy okres Wielkiego Postu.

Msza wieczorna rozpoczyna Święte Triduum Paschalne. Przypomina ona Ostatnią Wieczerzę, w czasie której Chrystus ofiarował Bogu Ojcu pod postaciami chleba i wina swoje ciało i swoją krew, a następnie dał Apostołom do spożycia oraz nakazał im i ich następcom w kapłaństwie, by czynili to na Jego pamiątkę. Ta msza święta ma szczególne znaczenie dla księży, gdyż w czasie ostatniej wieczerzy Chrystus ustanowił kapłaństwo i eucharystię, która jest jego istotą.

Msza św. ma swoją kolejność i charakter w większości tak jak inne msze. Różnice polegają na tym, że podczas hymnu Chwała na wysokości biją wszystkie dzwony w kościele. Po zakończeniu hymnu milkną dzwony oraz organy, podczas Przeistoczenia można używać tylko drewnianych kołatek. Po komunii św. przenosi się wszystkie puszki do "ciemnicy", umieszcza się tam również monstrancję z Ciałem Chrystusa, Tabernakulum jest puste, Wieczna lampka zgaszona, a ołtarz obnażony ze świec, mszału i obrusu. Po modlitwie po komunii następuje zazwyczaj wręczenie kwiatów i upominków kapłanom.

 

 Zdjęcia z Wielkiego Czwartku: Czesław Brudek  

 

Wielki Piątek (Ukrzyżowanie) W dzień ten nie odprawia się mszy świętych, z wielkiego szacunku do ofiary Chrystusa poniesionej na krzyżu za grzechy świata. Jest to dzień powagi, skupienia i postu, w którym szczególnie czci się drzewo krzyża. Po raz ostatni odprawiana jest droga krzyżowa. Centrum tego dnia jest Liturgia Męki Pańskiej.

Odbywa się także adoracja Krzyża ? do prezbiterium przynosi się krzyż, który kapłan odsłania w trzech etapach, za każdym razem śpiewając: "Oto drzewo Krzyża, na którym zawisło Zbawienie świata", na co ludzie odpowiadają: "Pójdźmy z pokłonem". Następnie wierni oddają cześć odsłoniętemu krzyżowi, np. poprzez pocałunek.

Procesja do Grobu Pańskiego. Zgodnie z wielowiekową tradycją na koniec liturgii Eucharystię przenosi się procesjonalnie do tabernakulum Grobu Pańskiego. Tam odbywa się wystawienie Najświętszego Sakramentu w monstrancji nakrytej przezroczystym białym welonem oraz krótka modlitwa, po której kapłan z ministrantami udaje się do zakrystii.

 

 Zdjęcia z Wielkiego Piątku: Czesław Brudek  

 

 Wielka Sobota (żałoba w Kościele, adoracja Grobu Pańskiego, święcenie pokarmów) W tym dniu Kościół milczy - jest to czas wielkiej ciszy, skupienia i czuwania przy Grobie Pańskim.

Formalnie Wielka Sobota nie ma swojego nabożeństwa, a Liturgia Wigilii Paschalnej (p. niżej) należy już do Niedzieli Zmartwychwstania (z uwagi na żydowski system dat, wg którego po zachodzie słońca w sobotę rozpoczyna się niedziela).

W Polsce i niektórych sąsiednich krajach tradycyjnie wierni przynoszą w tym dniu w koszach potrawy wielkanocne, aby je poświęcić albo zapraszają kapłana do domostwa, gdzie poświęcony zostaje stół z potrawami.

Liturgia Wigilii Paschalnej jest najważniejszą celebracją w roku. Rozpoczyna się ona najwcześniej po sobotnim zmroku, a kończy się najpóźniej przed świtem niedzieli. Składa się z czterech części:

• Liturgii Światła - Przed kościołem kapłan święci ogień, od którego zapala się paschał ? symbol Chrystusa. Na świecy paschalnej kapłan kreśli krzyż i litery: ? (alfa) i ? (omega). Oznacza to, że na początku był Bóg i on też przyjdzie na końcu jako miłosierny sędzia. Na paschale kapłan zapisuje bieżącą datę, chcąc podkreślić, że Chrystus przechodzi od punktu alfa (od stworzenia świata) do punktu omega (końca świata) historii zbawienia, która przechodzi również przez ten konkretny rok. Ponadto kapłan wbija w paschał pięć gwoździ (gron) symbolizujących pięć ran Chrystusa. Swoją symbolikę ma również światło świecy paschalnej, rozjaśniające mroki ciemnego kościoła, odwołuje się do Chrystusa, który rozprasza mroki ludzkiego życia, nadając mu sens, a także do stworzenia świata kiedy w mrokach ciemności rozbłysła światłość. Następnie diakon lub kapłan wnosi zapalony paschał do świątyni, zatrzymując się u progu, na środku i przed ołtarzem głównym śpiewając Światło Chrystusa. Następnie okadza paschał i śpiewa Exsultet ? uroczyste Orędzie Wielkanocne zaczynające się od słów: "Weselcie się już zastępy Aniołów w Niebie..."
• Liturgii Słowa - W tym dniu przewidziane jest dziewięć czytań biblijnych: siedem starotestamentalnych, epistoła oraz ewangelia, które są przeplatane psalmami responsoryjnymi i modlitwami. Część czytań można pominąć, lecz zawsze należy przeczytać kluczowy urywek z Księgi Wyjścia, mówiący o przejściu przez Morze Czerwone. Po tym czytaniu lektor nie mówi "Oto słowo Boże", gdyż śpiewane po nim responsorium jest kontynuacją tego czytania.

Po ostatnim czytaniu ze Starego Testamentu i modlitwie, kapłan intonuje "Gloria", w trakcie którego biją dzwony, grają organy(kołatki zastępuje się dzwonkami i gongiem, po czym odmawia kolektę. Następnie lektor odczytuje Epistołę, a później śpiewane jest uroczyste Alleluja i psalm responsoryjny. Potem kapłan czyta Ewangelię i wygłasza homilię.

• Liturgii Chrzcielnej - Po homilii następuje liturgia chrzcielna w trakcie której śpiewana jest Litania do Wszystkich Świętych po niej celebrans błogosławi wodę chrzcielną, zanurzając w niej trzy razy paschał. Następnie jeśli jest taki zwyczaj udziela się chrztu katechumenom.
• Liturgii Eucharystycznej - Jej przebieg jest podobny do Liturgii Eucharystycznych innych niedziel, jednak kapłani odmawiają I Modlitwę Eucharystyczną.

Ceremonię kończy uroczysta procesja rezurekcyjna z Najświętszym Sakramentem. W niektórych kościołach procesja następuje nie po Wigilii Paschalnej, a przed pierwszą mszą poranną w niedzielę. Rozpoczyna się ona wtedy przy Grobie Pańskim, przy którym kapłan śpiewem oznajmia zmartwychwstanie Chrystusa. Po powrocie do kościoła odśpiewuje się uroczysty Hymn Te Deum, a kapłan błogosławi lud Najświętszym Sakramentem.

 

 Zdjęcia z Wielkiej Soboty: Czesław Brudek  

 

 

          Wielki Tydzień i Triduum Paschalne to najważniejsze dni w roku. To czas towarzyszenia zdradzonemu i umierającemu Jezusowi, aby wraz z nim dojść do Zmartwychwstania. Same święta Wielkanocne, bez głębokiego przeżycia poprzedzających je dni męki, nie mają swojej wymowy, tracą swój głęboki sens, nie stają się dla nas czasem przejścia ze śmierci do życia.